Overige oorzaken kreupelheid

Klauw-en pootproblemen kunnen verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende kreupelheid in Nederland wordt veroorzaakt door de rotkreupelbacterie. Voor meer informatie over rotkreupel klik hier. Er zijn echter ook andere oorzaken van kreupelheid. Zaken als het onderhoud van de klauwtjes, de hygiëne, genetische aanleg, voeding en de weersomstandigheden hebben daarin een belangrijke rol.

Gevolgen van kreupelheid
De gevolgen van kreupelheid zijn niet alleen dat het dier zelf op dat moment pijn heeft. Een kreupele ooi tijdens de dekperiode geeft minder lammeren, een kreupele ooi tijdens de dracht heeft een grotere kans op slepende melkziekte en een kreupele ooi tijdens de zoogperiode geeft minder melk waardoor haar lammeren minder snel groeien. Kreupele lammeren groeien minder snel en een kreupele ram voor of tijdens de dekperiode is vaak verminderd vruchtbaar, ook al dekt hij nog steeds. Heeft zo’n ram ook nog eens koorts gehad dan zal de bevruchting gedurende enkele maanden tot 0% kunnen dalen. Daarnaast brengen klauwproblemen veel extra arbeid mee. Bovendien zorgen klauwproblemen er voor dat een dieren vervroegd afgevoerd worden.

Welke klauwproblemen zijn er?
We maken een onderscheid tussen infectieuze en niet-infectieuze oorzaken.

Infectieuze oorzaken:
Tussenklauwontsteking
Abces in de klauw
Blauwtong
Ecthyma
Gewrichtsontsteking bij lammeren (lidziekte)

Niet infectieuze oorzaken:
Tyloom
Droge loslating van de hoornwand
Witte lijn defect
Stijve overhouders

Tussenklauwontsteking
Er wordt nog vaak onderscheid gemaakt tussen tussenklauwontsteking en rotkreupel. We weten intussen dat dit niet helemaal terecht is, het gaat bij tussenklauwontsteking namelijk vaak om een milde variant van de rotkreupelbacterie. Ook zien we vaak dat in een koppel met jonge lammeren en ooien de lammeren alleen tussenklauwontsteking hebben en de ooien wel rotkreupel. Dit is dan gewoon dezelfde infectie die zich bij de jonge dieren anders gedraagt dan bij de oudere ooien. Voor uitgebreide uitleg over de aanpak van zowel tussenklauwontsteking als rotkreupel klik dan ook hier.

Abces in de klauw
Abcessen in de klauw ontstaan vaak in de wand van de klauw en gaan vervolgens naar de kroonrand of juist naar de zool. Meestal ontstaat het als een loslating van de wand waar vervolgens mest of modder in vast komt te zitten die een ontsteking en druk op het levende weefsel geeft. De ontsteking kiest vervolgens de weg van de minste weerstand en breek uit in de kroonrand of uit de zool. Meestal is de pijnlijkheid een hele stuk minder als de ontsteking doorgebroken is. De behandeling hangt er dus van af of de ontsteking al doorgebroken is of niet. Als dit nog niet het geval is en hij lijkt aan de zool door te komen kan je voorzichtig met een schoon klauwmes de wand wegsnijden tot er pus vrij komt. Dit kan helaas niet als het proces aan de bovenkant zit. Dan werkt een verband met Soda of Biotex groen goed. Hierdoor verweek je de huid of de zool en breekt de ontsteking makkelijker door. Een nat verband mag je niet te langer dan enkele dagen laten zitten. De kroonrand verweekt dan namelijk te veel zodat je een slechte hoorngroei na afloop overhoudt.

Als het abces opengebroken is kan je ook een verband gebruiken om de boel goed te ontsmetten. In het verband kan je bijvoorbeeld hooffit gel doen of een ontsmettende spray. Omdat het abces op een lastige plek zit voor antibiotica heeft het spuiten van antibiotica niet zoveel nut. Een pijnstiller als Novem kan wel goed helpen. Zorg dat de wond open blijft tot alle pus er uit is. Pas als de wond enkele dagen schoon is gebleven mag deze dicht gaan groeien.

Blauwtong
Blauwtong kan naast de problemen rond de kop ook een kroonrandontsteking geven. Deze zit dan meestal aan alle vier de poten. Het is zeer pijnlijk en in ernstige gevallen kan de hoefschoen in zijn geheel worden afgestoten. Omdat blauwtong de laatste jaren dicht rond de grenzen rondwaart is het aannemelijk dat deze aandoening de komende jaren wel weer een keer in Nederland gezien wordt. Trek dus tijdig aan de bel als je een verdenking bij je schapen hebt! Klik hier voor meer informatie over blauwtong.

Ecthyma (zere bekjes)
Zeker in het najaar wordt ecthyma nog wel eens aan de kroonrand gezien. Dit kan tot ernstige kreupelheid en daardoor vermagering leiden.

Tyloom
Een tyloom is een woekering van huid en vet in de tussenklauwspleet. Deze aandoening kan ontstaan als litteken weefsel na een heftige tussenklauwontsteking maar sommige rassen heb er ook genetische aanleg voor. Zwaardere rassen als de Suffolk hebben er vaker last van dan bijvoorbeeld heideschapen. Of het tyloom voor kreupelheid zorgt hangt af van de grote van het tyloom en of deze wel of niet geïnfecteerd is. Sommige dieren kunnen jarenlang een klein tyloom hebben zonder problemen terwijl andere al snel kreupel worden. Helaas is er voor dieren die er last van hebben geen simpele oplossing. Als het tyloom voor ongemak blijft zorgen zou deze operatief verwijderd kunnen worden. Neem daarvoor contact met ons op!

Droge loslating van de hoornwand
Dit verschijnsel komt in sommige koppels veel voor. Soms is de helft van de dieren aangetast. De hoornwand aan de buitenkant van de klauw laat los en de onderliggende hoeflederhuid maakt nieuw hoorn aan. Het is een onschuldige aandoening tenzij er door binnendringend vuil ontstekingen en abcessen ontstaan. Het kan kreupelheid bij individuele schapen geven. Bij het bijsnijden kunnen de losgelaten wanden weggesneden worden.

De oorzaak is onbekend maar heeft met de kwaliteit van de klauw te maken. Een tekort aan biotine (in analogie met soortgelijke aandoeningen bij paarden en koeien) zou een oorzaak kunnen zijn. Daarnaast spelen andere risicofactoren als natte, modderige plekken rond drink- en voerbakken vaak mee. Ook losse steentjes op de looppaden kunnen de hoefwand verzwakken. Omdat sommige koppels aanzienlijk meer last hebben dan andere lijkt er ook een genetische component in de kwaliteit van de hoorn te zitten. Als loslating van de hoornwand een probleem is binnen uw koppel is selectie van fokdieren op klauwkwaliteit erg belangrijk.

Het bijvoeren van het vitamine biotine kan in sommige gevallen helpen met het verharden van de hoefwand. De biotine kan in kleine hoeveelheden door iets vochtig gemaakt krachtvoer of geweekte bietenpulp gegeven worden in een hoeveelheid van1 tot 2 gram per schaap, per dag, gedurende 3 maanden. Wel eerst de klauwtjes zodanig bekappen dat de holle wanden weggesneden zijn. Bij het bekappen wel goed opletten dat je het levende weefsel niet raakt, daar wordt als snel meer schade mee aangericht! In feite moet er geen randje meer aan de klauw zitten waar je een nagel tussen kan krijgen. Alleen dan kan de nieuwe klauw goed uitgroeien zonder weer een holle wand te vormen.

Witte lijn defecten
De witte lijn vormt de grens tussen de wandhoorn en de zoolhoorn. In principe is hier net als bij de voorgaande aandoening sprake van loslating van de hoornwand. De aandoening wordt veel gezien in natte periodes, en een groot gedeelte van de koppel kan zijn aangetast. De dieren verplaatsen naar een hoog en droog perceel of tijdelijk opstallen en het gedeelte van de wandhoorn die wijkt vanaf de zool wegsnijden laat de klinische klachten snel verbeteren. Let erop dat je evenwijdig met de wand snijdt, zodat er geen bloedingen ontstaan.

Stijve overhouders
Er zijn de laatste winters veel klachten over kreupele ooilammeren. Het gaat om zogeheten ‘stijve overhouders’. Met name drachtige ooilammeren of dieren die nog veel gegroeid zijn vertonen een stijve gang zonder dat ze ziek ogen of dat er 1 aanwijsbare poot kreupel is. Het blijkt veroorzaakt te worden door een calcium tekort in het voer of een gebrek aan opname aan calcium vanuit de darm. Tijdens zachte winters groeit het gras lang door en worden de dieren pas laat of helemaal niet bijgevoerd. Het wintergras bevat vaak weinig calcium. Daarnaast werkt de hormoonhuishouding ten opzichte van calcium (en fosfor) in de wintermaanden minder efficiënt door een gebrek aan zonlicht en de dikke wintervacht waardoor er minder aanmaak van vitamine D is door het dier. Vitamine D is noodzakelijk om calcium uit het voer op te nemen.

Dit calcium tekort bij groeiende of jonge drachtige lammeren zorgt voor problemen. Omdat het skelet van deze jonge dieren nog niet is volgroeid, krijgen de lammeren last van stijfheid en kreupelheid. Het advies is om bij dergelijke symptomen vitamine D te geven en de ooitjes hooi en krachtvoer te voeren. De behandeling moet snel beginnen omdat er anders verdikkingen in het bekken kunnen ontstaan die voor aflamproblemen kunnen zorgen.

Gewrichtsontsteking bij lammeren (lidziekte)
Jonge lammeren kunnen erg kreupel en ziek zijn van ontstekingen in de gewrichten. Omdat dit bijna altijd te maken heeft met de aflammerperiode wordt deze aandoening hier besproken.