BLAUWTONG SEROTYPE 3

Op dinsdag 5 september 2023 is opnieuw blauwtong vastgesteld in Nederland. Het betreft dit keer serotype 3. Serotype 3 is nog niet eerder vastgesteld in Nederland. Het serotype dat 15 jaar geleden in Nederland voorkwam was serotype 8 (en enkele gevallen van serotype 6). Er is (nog) geen toegelaten vaccin beschikbaar voor serotype 3. 

Veroorzaker
Blauwtong wordt veroorzaakt door een virus dat door door hele kleine vliegjes, knutten (Culicoides), wordt overgedragen. Wanneer een knutje een besmet schaap prikt raakt het zelf ook besmet. Door vervolgens een volgend dier te prikken kan het virus over gedragen worden. We noemen de knut daarom de vector van de ziekte. Blauwtong is daarmee een vector overgedragen ziekte. 

Incubatietijd
De incubatietijd (de tijd tussen geprikt worden en klinische klachten) is 5 tot 20 dagen. 

Welke verschijnselen kan ik zien? 
Zieke schapen hebben vaak verdikking van de kophuid, afhangende oren, neusuitvloeiing en/of speekselen. Op de tong en op het gehemelte kan een wit beslag gezien worden. Ook worden aan het tandvlees zweren of kleine bloedinkjes op of aan de binnenzijde van de lippen gezien. Een blauwe tong (waar de ziekte zijn naam aan dankt) wordt maar heel zelden echt gezien. Zieke schapen hebben vaak ook pijnlijke poten en kunnen dus kreupelen of met kromme rug staan. Door de bek te koelen in de waterbak proberen dieren verlichting te zoeken, speekselvlokken in de waterbak valt dan ook op op bedrijven met besmettingen. Bij temperaturen van het dier valt vaak hoge koorts op (tot boven de 41 graden). 

Is er een vaccin beschikbaar? 
Vaccineren met serotype 8 (waar een vaccin voor beschikbaar is) zorgt niet voor een opbouw van antistoffen tegen serotype 3. Er is dus geen sprake van kruis-immuniteit door te vaccineren met het beschikbare vaccin tegen serotype 8. Er zijn geen studies beschikbaar die laten zien dat vaccineren met serotype 8 de cel-gemedieerde afweer tegen serotype 3 stimuleert.  Het antwoord op deze vraag is tot nu toe dan ook 'nee'.  

Wat te doen bij een verdenking?
Blauwtong is een meldingsplichtige ziekte. In het begin diende elke verdenking nog gemeld te worden bij de NVWA, nu kan er via de dierenarts bloed ingestuurd worden van een verdacht dier. Het bloedonderzoek zelf wordt betaald vanuit het de gelden die door schapenhouders zijn betaald aan het diergezondheidsfonds. Dit insturen van een bloedmonster geldt als een melding. Door het blijven insturen van bloedmonsters (EDTA) houden we zicht op de verspreiding door Nederland.  

Wat kan ik doen om de dieren te behandelen? 
Er is geen therapie beschikbaar, dieren kunnen alleen ondersteunend behandeld worden. Denk daarbij aan het geven van pijnstillers (denk aan Novem) en bijvoorbeeld het aanbieden van slobber (gewelde brokjes) om het eten te vergemakkelijken. Houd er rekening mee dat ziekte wel 1 tot 2 weken kan aanhouden. 
De inzet van insecticiden (denk aan Spotinor of Butox) heeft helaas maar weinig effectiviteit. Het aantal voedingen door knutten neemt wel af maar voorkomt niet dat het virus wordt overgedragen. Wanneer deze pour-on middelen op de wol wordt opgebracht in plaats van de onderliggende huid heeft het geen effect; wanneer je het wilt toepassen is het heel belangrijk om dit secuur op de brengen.

Risico's met betrekking tot het dekseizoen
Dekrammen die koorts krijgen zullen zo'n 2 maanden lang steriel zijn. Dat betekent dat een ram die nu een blauwtongbesmetting op loopt de komende twee maanden geen ooien zal kunnen bevruchten. Wanneer een ooi aan het begin van de dracht besmet wordt kan ze opbreken, later in de dracht kan het virus er voor zorgen dat er aangeboren afwijkingen ontstaan. Bij de eerdere uitbraak van blauwtong zagen we met enige regelmaat lammeren waarbij bijvoorbeeld een deel van de hersenen niet was aangelegd of een waterhoofd aanwezig was. 

Deze blog is op 30 september 2023 geupdated, de verwijzing naar het melden bij de NVWA via het telefoonnummer is verwijderd.