ZOMERLONGONTSTEKING - 3 TIPS

Zomerlongontsteking
Bijna iedereen heeft weleens van de aandoening ‘zomerlongontsteking’ gehoord. Maar wat het eigenlijk precies inhoudt is meestal niet helemaal duidelijk. De benaming komt van een typisch ziektebeeld, namelijk plotseling ernstig zieke dieren in de zomer. Meestal betreft het dan een koppel lammeren die net een stress moment gehad hebben, zoals spenen, verweiden of een hond door de koppel. Meerdere dieren worden tegelijk ziek, hebben koorts, vieze neusuitvloeiing en staan te pompen. Soms komt behandeling al te laat en gaan er een aantal kort op elkaar dood. Deze ontsteking wordt meestal veroorzaakt door een paar bacteriën, namelijk Pasteurella, Mannheimia en Bibersteinia.

Zomerlongontsteking ook in andere jaargetijden  
Eigenlijk is deze benaming heel onhandig want het lijkt er daardoor op dat de aandoening niet op andere momenten kan optreden. En dat is helaas juist wel het geval! Bijna alle luchtwegklachten bij schapen of lammeren worden namelijk door een van de drie bovengenoemde bacteriën veroorzaakt. Het zijn bacteriën die normaal ook voorkomen in de luchtwegen van schapen en daar eigenlijk gaan zitten wachten tot de juiste omstandigheden zich voor doen om een ontsteking te veroorzaken. En die omstandigheden verschillen enorm tussen verschillende koppels en dus zien we ook heel veel verschillende klachten van deze aandoening. De klachten kunnen variëren van de bovengenoemde doodzieke schapen tot een klein maar aanhoudend kuchje. Maar alles is dus wel degelijk ‘zomerlongontsteking!

Gunstige omstandigheden
Onder de juiste combinatie van factoren gaan de drie bacteriën dus voor problemen zorgen. Dit kan bijvoorbeeld zijn dat de ventilatie in de aflammerstal niet optimaal is, of dat er veel ammoniak in de lucht hangt. Of misschien is de voeding wel niet optimaal waardoor de weerstand van de lammeren niet 100% functioneert. Denk hierbij aan zowel een te lage melkproductie van de ooien als de kwaliteit van het gras dat de lammeren zelf grazen! Stressmomenten zijn altijd gunstig voor infecties dus ook hier horen we vaak dat de klachten beginnen of erger worden na het spenen. Een andere factor die mee kan spelen in de verspreiding van lam tot lam is een creepfeeder waar de lammeren vaak met meerdere tegelijk dicht met de neuzen bij elkaar zitten. Hoe ziek de dieren worden of hoe lang de klachten aanhouden verschilt sterk per koppel maar binnen een koppel zijn ze vaak elk jaar hetzelfde.

3 tips
Er zijn een paar dingen heel belangrijk als we het hebben over luchtwegaandoeningen:

1. Optimaliseren van de omstandigheden
Sommige omstandigheden, zoals tocht in een stal, zijn vaak goed te voorkomen. Bij veel ammoniak in de lucht dient er meer opgestrooid te worden en moet gekeken worden of de ventilatie past bij het aantal dieren. Andere zijn minder goed onder controle te brengen, de lammeren zullen nou eenmaal gespeend moeten worden! Wel kan er kritisch gekeken worden naar hoe het speenproces zo stressarm mogelijk kan plaatsvinden. Het is dus per bedrijf belangrijk om na te gaan wat de onderliggende omstandigheden zijn en wat er tegen gedaan kan worden.

2. Op tijd behandelen (voordat longschade optreedt)
Dit is een erg belangrijk punt, zeker voor de koppels waar sprake is van aanhoudend hoesten. Vaak zijn de lammeren die gaan hoesten niet ziek en wordt er afgewacht met behandelen omdat sommige lammeren er misschien vanzelf overheen komen. Helaas weten we dat hoe langer de dieren hoesten hoe meer longschade ze oplopen, ook al lijkt er geen sprake van echt ziek zijn! Het is dus zaak echt tijdig te behandelen. Als de behandeling in wordt gezet als de dieren al een aantal weken hoesten dan is de kans dat de behandeling 100% aanslaat klein. En zelfs als de bacteriën goed reageren op de behandeling zien we vaak dat het hoesten aanblijft houden omdat de schade er nu eenmaal is. Deze lammeren halen dan nooit meer hun groei en gaan altijd later weg dan gewenst. Ook is het mogelijk dat je er niet het mooie fokschaap aan over houdt wat je had willen hebben. Wij adviseren om naast antibiotica ook met een ontstekingsremmer te behandelen, zelfs als de dieren niet echt ziek lijken. Dit beperkt namelijk verdere longschade en is voor het herstel dus gunstig.

3. Vaccineren indien bovenstaande te weinig effect hebben
En dan is er zeker de optie om te vaccineren tegen zomerlongontsteking. Dit vaccin is gecombineerd met een vaccinatie tegen Het Bloed. Helaas wordt de weerstand tegen zomerlongontsteking een stuk minder goed van de ooi naar het lam overgebracht dan de weerstand tegen Het Bloed. De lammeren dienen dus in de meeste gevallen zelf gevaccineerd te worden. Het vaccin moet twee keer gegeven worden met 4-6 weken tussentijd. Het moment van vaccineren verschilt per bedrijf. We bespreken altijd met de veehouder wanneer de eerste klachten gezien worden. Als dit bijvoorbeeld na het spenen is dan zorgen we ervoor dat de tweede vaccinatie 3 tot 4 weken vóór het spenen gegeven is. Krijgen de lammeren er juist last van als jong lam in de aflammerstal dan adviseren wij direct vanaf twee weken leeftijd te vaccineren. Ook vaccineren is dus een bedrijfsspecifieke aanpak en verschilt van bedrijf tot bedrijf. Zeker als we samen met het vaccineren de omstandigheden verbeteren en nieuwe gevallen op tijd behandelen zien we op veel bedrijven een enorme verbetering van het aantal gevallen.

Het kan altijd zo zijn dat de resultaten van een vaccinatie toch tegenvallen. In de meeste gevallen echter blijkt er dan bij navraag toch iets niet helemaal goed is gegaan met de vaccinatie. Dat kan zijn dat er te vroeg is geënt waardoor de optimale weerstand niet meer aanwezig is tijdens de risicoperiode. Soms is de tweede enting te laat gegeven of helemaal niet gegeven. Andere keren is er vanuit gegaan dat de vaccinatie van de moederdieren voldoende zou zijn en blijkt dat dus niet het geval.

Kortom, luchtwegproblemen bij lammeren kunnen zeer lastig zijn maar er zijn zeker manieren om er wat aan te doen. Wilt u advies hierover bij uw eigen koppel? Neem dan gerust contact met ons op!